ပံု (၁) ျမန္မာႏိုင္ငံ ငလ်င္ဇုန္မ်ားျပ ေျမပံု (၂၀၁၂)။

၂၀၀၅က ေဒါက္တာဦးသိန္းႏွင့္အတူ ေရးဆြဲခဲ့ေသာ ေျမပံုကို ျပဳျပင္မြမ္းမံထားျခင္း ျဖစ္သည္။ ၂၀၁၁က ျဖစ္ေသာ တာေလငလ်င္ႏွင့္ အျခား ငလ်င္ဇုန္မ်ားကိုပါ ထည့္သြင္းစဥ္းစား ေရးဆြဲထားသည္။ စစ္ကိုင္း ျပတ္ေရြ႕တစ္ေလ်ာက္ႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ အေနာက္ဖက္အရပ္မ်ား၌ အားျပင္းေသာ ငလ်င္အရွိန္မ်ား ခံရႏိုင္ ေၾကာင္း ပံုတြင္ ျပထားသည္။ ခန္႕မွန္း တြက္ခ်က္ထားေသာ အရွိန္တန္ဖိုးမ်ားကိုလည္း ျပထားသည္။ ဤေျမပံုသည္ပင္လွ်င္ အႏၱရာယ္ Hazard ေခါင္းစဥ္ေအာက္၌သာ အက်ံဳးဝင္သည္။ ငလ်င္ပညာရပ္ ေလ့လာသူမ်ား၊ ျပည္တြင္း၌ ေဆာက္လုပ္ေရး စီမံကိန္းမ်ား၊ မူဝါဒ ခ်မွတ္သူမ်ားႏွင့္ ေလ့လာသူမ်ား အတြက္ အေထာက္အကူရႏိုင္သည္။

ငလ်င္အႏၱရာယ္ က်ေရာက္ျခင္းႏွင့္ ထိခိုက္မႈေလ်ာ့က်ေရး

လူ၊ ေနအိမ္၊ တိုက္တာ အေဆာက္အဦ၊ လမ္း၊ တံတား၊ ဆည္၊ ဓါတ္ေငြ႔ပိုက္၊ ေရပိုက္ စသည္တို႔သည္ သေဘာအားျဖင့္ ဝတၳဳ element ဟုသာဆိုရသည္။ အေဆာက္အဦ၏ အေရးပါမႈ importancyကိုလည္း ထည့္ထားရသည္။ ေဆးရံု၊ ေက်ာင္းမ်ားသည္ အျခား အေဆာက္အဦမ်ားထက္ ပို၍ အေရးပါသည္။ ထို ဝတၳဳ၏ ပ်က္စီးလြယ္မႈ vulnerability ကို ၾကိဳတင္ သိထားရသည္။ ထိုဝတၳဳမ်ား ငလ်င္စက္ကြင္း၌ က်ေရာက္သည္ကို exposure ဟု ဆိုသည္။ ငလ်င္ေတာ့လႈပ္သည္ ငလ်င္စက္ကြင္းႏွင့္ ေဝးလွ်င္ အထိအခိုက္ risk သက္သာမည္။ သို႕မဟုတ္ ထိခိုက္မႈ မရွိ။

 ငလ်င္ စက္ကြင္းေတာ့ က်သည္။ ငလ်င္လည္း လႈပ္သည္။ သို႕ေသာ္ အေဆာက္အဦက ပ်က္စီးဖို႕ရာ မလြယ္ဆိုလွ်င္ အထိအခိုက္ နည္းျပန္သည္။ ဤအခ်က္မ်ားအေပၚ ဆက္စပ္ျပရလွ်င္ အထိအခိုက္သည္ ငလ်င္အႏၱရာယ္ရွိေနမႈ၊ပ်က္စီးလြယ္မႈ ႏွင့္အႏၱရာယ္စက္ကြင္း၌က်ေရာက္ေနမႈတို႕၏ ေျမာက္လဒ္ပင္ ျဖစ္သည္။

    risk = hazard x vulnerability x exposure

     စစ္ကိုင္းျပတ္ေရြ႕သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ အလယ္ပိုင္း တစ္ေလ်ာက္ ေတာင္မွ ေျမာက္ထိ ထင္ရွားေသာ ျပတ္ေရြ႕ၾကီး ျဖစ္ကာ ငလ်င္ၾကီးမ်ားလည္း လႈပ္သည္။ ငလ်င္အႏၱရာယ္လည္း ရွိေနျပီး ငလ်င္ေၾကာင့္ အရွိန္ ျပင္းျပင္း ခံရမည္ကိုလည္း ပံု (၁)အရ သိႏိုင္သည္္။ 

လူေနထူထပ္ေသာ ျမိဳ႕ၾကီးမ်ားသည္ ထိုျပတ္ေရြ႕ေပၚ သို႔မဟုတ္ ျပတ္ေရြ႕အနီး၌ တည္ထားၾကသည္။ ပံု (၂)။ လူဦးေရ ၁၀သန္းခန္႕သည္ ဤျပတ္ေရြ႕ဇုန္၌ ရွိေန ၾကသည္။

 ေဆာက္လုပ္ဆဲ၊ ေဆာက္လုပ္ျပီး၊ ေဆာက္လုပ္ရန္ လ်ာထားေသာ တမံစီမံကိန္းမ်ား၊ ျမိဳ႕သစ္မ်ား ကလည္း ဤျပတ္ေရြ႕ဇုန္၌ ရွိေနျပန္သည္။ ထိုထို ျမိဳ႕ရြာမ်ား၌ လူေနအိမ္ေျခ၊ ေက်ာင္း၊ ေဆးရံု စသည္ တို႕မွာလည္း အင္ဂ်င္နီယာအတတ္သံုးကာ ေဆာက္သည့္ ငလ်င္ဒဏ္ခံအေဆာက္အဦမ်ား မဟုတ္ၾကေခ်။ ထိုအခ်က္က ပ်က္လြယ္မႈ ျမင့္မားေနသည္ကို ျပသည္။

 
ပံု (၂) စစ္ကိုင္းျပတ္ေရြ႕ႏွင့္ ျမိဳ႕မ်ားတည္ေနပံု။

     ငလ်င္စက္ကြင္း သို႕မဟုတ္ အင္အားျပင္းဇုန္မ်ား၌လည္း ရွိေနၾကေသာ ထိုလူေန အိမ္၊ တိုက္တာ အေဆာက္အဦမ်ားသည္ အစကတည္းက အထိအခိုက္မ်ားမည့္ အေနအထားသို႕ ေရာက္ေနသည္။ ဒါတင္လား ဆိုေတာ့လည္း မကေသးပါ။ အခ်ိန္ႏွင့္အမွ် ျမိဳ႕ရြာတို႕၏ အရြယ္အစားသည္ ၾကီးထြား လာၾက သည္။ ထို႕အျပင္ စက္မႈ စေသာ လုပ္ငန္းစုမ်ားလည္း တိုးပြါးလာသည္။ ၁၉၃၀ ပဲခူးငလ်င္ လႈပ္စဥ္က ပဲခူးႏွင့္ ရန္ကုန္ျမိဳ႕မ်ား၏ အရြယ္အစားသည္ ၂၀၁၂ ၌ မ်ားစြာ ေျပာင္းလဲသြားသည္။ ပံု (၃)။ ရန္ကုန္ျမိဳ႕ဧရိယာသည္ ၁၉၃၀ ထက္ အဆ ၂၀ နီးပါးရွိသည္။ သို႕ေသာ္ အေဆာက္အဦ ေဆာက္လုပ္ပံုက အဆ၂၀ေကာင္းမလာပါ။

၁% ေလာက္သာ ခိုင္ခန္႕ျပီး အျခား အေဆာက္အဦမ်ားမွာ အင္ဂ်င္နီယာ အတတ္သံုး၍ ေဆာက္မထားျခင္း၊ ကာလႏွင့္ ရာသီဒဏ္ ၾကာရွည္စြာ ခံထားရျခင္းမ်ားေၾကာင့္ အေဆာက္အဦ၏ ခံႏိုင္ရည္ က်ဆင္းေနျခင္း စေသာ အားနည္းခ်က္ အျပည့္ႏွင့္ ျဖစ္သည္။ ႏွစ္ၾကာ အေဆာက္အဦမ်ား ျပိဳက်ေနေသာ သတင္းမ်ား မၾကာခန ၾကားေနရသည္မွာလည္း ေကာင္းေသာ အခ်က္ မဟုတ္ပါ။

ပံု (၃) ၁၉၃၀ ႏွင့္ ၂၀၁၂ ရန္ကုန္ျမိဳ႕၏ အရြယ္အစား ႏိႈင္းယွဥ္ခ်က္။
     ၁၉၃၀ ပဲခူး ငလ်င္လႈပ္စဥ္က ရန္ကုန္၌ အေဆာက္အဦမ်ား ျပိဳသျဖင့္ လူ ၅၀ ခန္႕ ဆံုးရံႈးဖူးသည္။ ထိုစဥ္က လူဦးေရ ၁ သိန္းခန္႕ ေနသည္။ ယခု လူဦးေရ ၅သန္း၊ ျမိဳ႕ျပဧရိယာ အဆ ၂၀၊ ခံႏိုင္ရည္ က်ဆင္း ေနေသာ အေဆာက္အဦမ်ားႏွင့္ဆိုလွ်င္ အထိအခိုက္ risk သည္ မ်ားႏိုင္ဖြယ္ရာရွိသည္။ ထို႕အျပင္ ျမိဳ႕ဧရိယာကို အေရွ႕ဖက္ရွိ စစ္ကိုင္းျပတ္ေရြ႕ဖက္သို႕ ခ်ဲ႕ေနသည္။ အင္အားျပင္းေသာ ငလ်င္စက္ကြင္းသို႕ တိုးဝင္ ေနသကဲ့သို႕ ျဖစ္သည္။ အျခားျမိဳ႕မ်ားလည္း ထိုနည္းတူစြာပင္ ျဖစ္သည္။ ျမိဳ႕ျပအုပ္ခ်ဳပ္သူမ်ား၊ စီမံခန္႕ခြဲေရး သမားမ်ားအား ဤအခ်က္ကို အေရးတၾကီး စဥ္းစားၾကေစလိုေၾကာင္း တိုက္တြန္းလိုက္သည္။
     အထိအခိုက္နည္းရန္ နည္းလမ္းမ်ားကိုလည္း ကၽြမ္းက်င္သူ အင္ဂ်င္နီယာမ်ား၊ ပညာရွင္မ်ားႏွင့္ တိုင္ပင္ကာ အေဆာတလ်င္ ေဆာင္ရြက္ရန္ အထူး တိုက္တြန္းလိုက္ပါသည္။ ပထမဦးစြာ ပ်က္စီးလြယ္မႈ အေျခအေန vulnerability ကို ေလ်ာ့ခ်ႏိုင္ရန္ စီစဥ္ရမည္။ အားနည္းေနေသာ အပိုင္းမ်ားကို က်ားကန္ ေပးရမည္။ လူအမ်ား သိရွိ လိုက္နာ ေဆာင္ရြက္ရန္ကိုလည္း စီစဥ္ထားရမည္။ တစ္ဖက္ကလည္း အေရးေပၚ အေျခအေနကို စဥ္းစားျပင္ဆင္ထားရမည္။

References

• Maung Thein and Tint Lwin Swe. 2006. Earthquake zone map of Myanmar, Myanmar Earthquake Committee.
• Oldham, T. 1883. A cataloogue of Indian Earthquakes from the earliest time to the end of AD1869. Memoirs of Geological Survey of India Vol.. XIX Pt.3
• Shwe Gaing Tha (1976) Historical Earthquakes and the Bagan Earthquake, Sanay Literature Group, Yangon, Myanmar (in Burmese).
• http://earthquakemyanmar.wordpress.com/2011/08/14/the-bagan-earthquake-1975/
• http://earthquakemyanmar.wordpress.com/short-recurrence-intervals-of-the-sagaing-fault/
• http://earthquakemyanmar.wordpress.com/earthquake-risk-of-major-cities-along-the-sagaing-fault/

Posted 1st January by Tint

Labels: Earthquakes of Myanmar 

Ref:U Tin Lwin Swe blogspot.com