Earthquakes of Myanmar and Risk Management-5 ျမန္မာျပည္ငလ်င္ႏွင့္ ေဘးအႏၱရာယ္ ထိန္းခ်ဳပ္ေရးအစီအမံမ်ား
ျမန္မာနယ္နိမိတ္အတြင္း ငလ်င္အႏၱရာယ္ျမန္မာျပည္ အလယ္ပိုင္း ေဒသမ်ား
ျပည္ျမိဳ႕ ငလ်င္ (၁၈၅၈)ႏွင့္ ေျမလတ္ေဒသငလ်င္မ်ား
လြန္ခဲ့ေသာ နွစ္ ၁၅၀ ခန္႕က ျမန္မာႏိုင္ငံ ေျမလတ္ပိုင္း ျပည္ျမိဳ႕ႏွင့္ သရက္ျမိဳ႕ အနီးတစ္ဝိုက္၌ အင္အား ျပင္း ငလ်င္တစ္ခု လႈပ္ခဲ့သည္။ အိႏၵိယ ဘူမိေဗဒတိုင္းတာေရးက မွတ္တမ္းတင္ထားသည္။ ၁၈၅၈ ၾသဂုတ္လ ၂၄ရက္ ေဒသစံေတာ္ခ်ိန္ ညေန ၃နာရီ ၃၈မိနစ္ လႈပ္ခဲ့ေသာ ငလ်င္ေၾကာင့္ သရက္ႏွင့္ ျပည္ျမိဳ႕မ်ား၌ ပ်က္စီးမႈမ်ား ရွိခဲ့ျပီး ေအာင္လံ၊ ပုဂံ၊ ေတာင္ငူ၊ ေက်ာက္ျဖဴ ျမိဳ႕မ်ား၌လည္း အတန္အသင့္ ထိခိုက္မႈမ်ား ရွိခဲ့သည္။ အင္းဝႏွင့္ ရန္ကုန္ျမိဳ႕မ်ားကလည္း ခံစားသိရွိၾကရသည္။ ထိုငလ်င္လႈပ္ျပီး မၾကာမီမွာပင္ မာန္ေအာင္ကၽြန္း အေရွ႕ေတာင္ဖက္ရွိ ေဖာ့စ္ကၽြန္း (ရဲကၽြန္း ?) ေရေအာက္ ငုတ္ဆင္းသြားသည္။ ထို ျဖစ္ရပ္မ်ား ဆက္စပ္မႈ ရွိသည္ဟု သံုးသပ္ၾကသည္။
သရက္ျမိဳ႕၌ ထိခိုက္မႈ ပိုမ်ားသည္။ ဘုရားေစတီ အားလံုးနီးပါး ျပိဳက်ကုန္သည္။ အိမ္ေတြလည္း ျပိဳက် ပ်က္စီးသည္။ ေျမျပင္လိႈင္းထေၾကာင္း သိရသည္။ (၁၉၇၅ ပုဂံငလ်င္ႏွင့္ ၂၀၀၃ ေတာင္တြင္းၾကီး ငလ်င္မ်ား ၌လည္း အလားတူ လိႈင္းထ သည္ကို သိရသည္။) ေစတီ အေပၚပိုင္းမ်ား၊ ပရိေဘာဂမ်ားသည္ အေရွ႕ေျမာက္-အေနာက္ေတာင္ လားရာအတိုင္း ျပဳတ္က်ၾကသည္။ ျမစ္ဆိပ္၌ ဆိုက္ကပ္ထားေသာ ဒိုင္ယာနာ အမည္ရွိ သေဘၤာသည္ ရုတ္တရက္ ျမင့္တက္လာေသာ ေရအလ်ဥ္အတိုင္း တစ္နာရီ ၃ မိုင္ႏႈန္းခန္႕ႏွင့္ ေမ်ာသြားသည္။ ျမစ္ေရတိမ္ ေနရာမ်ား၌ ရႊံ႕ေရမ်ား ပြက္သည္။ ျမစ္ေအာက္ခင္းျပင္သည္ ရုတ္တရက္ ေရေပၚ တက္လာကာ ခဏၾကာလွ်င္ ျပန္ငုတ္သြားသည္ဟု မ်က္ျမင္ရွိသည္။ တိုက္တိုက္ဆိုင္ဆိုင္ ထိုေန႔ညက လတစ္ဝက္ ၾကတ္သည္။
ေအာင္လံျမိဳ႕၌ ခပ္ၾကမ္းၾကမ္း လႈပ္သည္။ ေျခဖဝါးေအာက္ ေျမလိႈင္းထမႈကို ခံစားသိရသည္ဟု ဆိုသည္။ ပုဂံရွိ ေစတီ ေဟာင္းအခ်ိဳ႕ အနည္းငယ္အက္သည္။ ေတာင္ငူ၌လည္း ေျမျပင္လိႈ္င္းကို သိၾကသည္။ သို႕ေသာ္ အပ်က္အစီး မရွိ။ ေက်ာက္ျဖဴ၌ အုတ္တိုက္ အနည္းငယ္ အက္သည္။ ပရိေဘာဂမ်ား လဲျပိဳသည္။ ေရတြင္းမွ ေရမ်ား လွ်ံက်ကုန္သည္။ ျပည္ျမိဳ႕လည္း ခပ္ျပင္းျပင္း တုန္လႈပ္ခံရသည္။ ေရႊဆံေတာ္ေစတီေတာ္ ထိခိုက္မႈ ရွိသည္။ ေျမျပင္လိႈင္းမ်ားကို သိသိသာသာ ခံစားသိၾကရသည္။ ဟသၤာတျမိဳ႕က ေစတီမ်ားလည္း ထိတ္ပိုင္း ျပတ္ကုန္သည္။
ထို ျပည္ျမိဳ႕ငလ်င္ႏွင့္ ဆက္စပ္ေသာ ေျမျပင္လႈပ္ရွားမႈကို မေလ့လာရေသးေပ။ ငလ်င္ျဖစ္ရာ အရပ္သည္ ရခိုင္ရိုးမ၏ အေရွ႕ဖက္ အစပ္ ဧရာဝတီ ျမစ္ေၾကာင္းတစ္ေလ်ာက္ ျဖစ္ေနသည္။ ထို႕အျပင္ ထိုေနရာ၌ ေရနံႏွင့္ သဘာဝဓါတ္ေငြ႕မ်ား ခိုေအာင္း တတ္သည့္ လြာတြန္႕ေတာင္မ်ားလည္း အေနာက္ေျမာက္-အေရွ႕ေတာင္ လားရာအတိုင္း အစဥ္လိုက္ တန္းေနေလရာ မည္သည့္ (ျပတ္ေရြ႕)ႏွင့္ ဆက္စပ္ေနပါသည္ဟု ဆိုရန္ မလြယ္။ ထိုအပိုင္း၌ ဧရာဝတီျမစ္ အေနာက္ဖက္ကမ္းမ်ား ျမင့္တက္ မႈမ်ားလည္း ရွိထားရာ အေရွ႕ေတာင္-အေနာက္ေျမာက္ လားရာရွိေသာ တြန္းတင္ျပတ္ေရြ႕ Thrust Fault တစ္ခုႏွင့္ ဆက္စပ္ႏိုင္သည္။ ဥပမာ ဒုရဂၤဗိုလ္ေတာင္တန္းႏွင့္ အျပိဳင္ရွိေသာ ေရနံ႕သာ ျပတ္ေရြ႕။
ေဝးေသာ အေၾကာင္းကမူ အိႏၵိယေျမထုခ်ပ္ႏွင့္ ျမန္မာ ေျမထုခ်ပ္ၾကီးမ်ား တြန္းတိုက္မႈသာ ျဖစ္သည္။ ရခိုင္ကမ္းလြန္မွ ေရငုတ္သြားေသာကၽြန္းမွာ ဤျဖစ္ရပ္ႏွင့္ တိုက္ရိုက္မဆက္စပ္ေသာ္လည္း ဘန္ေဂါ ထိစပ္ဇုန္ တစ္ေလ်ာက္ ျဖစ္တတ္သည့္ ငလ်င္ၾကီးမ်ား လႈပ္စဥ္ သို႕မဟုတ္ လႈပ္ျပီးမွ လိုက္၍ ေရြ႕ေသာ အေရြ႕ေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ Post aseismic slip ဟု ေခၚသည္။ ငလ်င္ျပင္းအားကို ခံစားရပံု ေဖၚျပခ်က္ အရ ပုဂံငလ်င္ (ပမာဏ ၆.၅) ႏွင့္ ဆင္တူသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ပမာဏ ၇.၀ ေအာက္သာ ရွိမည္ဟု ခန္႕မွန္း ရသည္။
(ဆက္လက္ေဖၚျပပါမည္။)
ခရက္ဒစ္။ဦးတင္လြင္ေဆြ။
No comments:
Post a Comment