ခံေနရဦးမည္...မုံရြာေၾကးနီ

သတၱဳသုိက္လုိ.ေျပာလုိက္ရင္ လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက ေျမၾကီးထဲကေန သတၱဳေတြ အတုံးလုိက္ အခဲလုိက္ၾကီးထြက္လာတယ္လုိ.ထင္ျမင္တတ္ၾကပါတယ္….ေျမၾကီးေတြ ကုိ ဖယ္လုိက္ရင္ ေက်ာက္စိမ္းတုံးၾကီးေတြလုိ သတၱဳ တုံးၾကီးေတြ ထြက္လာလိမ့္မယ္ လုိ. ယူဆၾကတာေပါ့ဗ်ာ…ေက်ာက္မ်က္ေတြအေနနဲ.ေတာ့ ဟုတ္တာေပါ့…ဒါေပမယ့္…သတၱဳသုိက္ေတြအေနနဲ.ကေတာ့ အဲလုိ မဟုတ္ဘူးခင္ဗ်….

တကယ္ေတာ့ Ore လုိ.ေခၚတဲ့သတၱဳသုိက္ဆုိတာ အဲဒီဓါတ္သတၱဳပါ၀င္မွဳရာခုိင္ႏွဳန္းမ်ားျပားတဲ့ ေျမၾကီး ကုိေခၚတာပါ….ဥပမာ…ေမျမိဳ.နားက ၀က္၀ံ..တုိ. ၊ပင္းပက္ တုိ.ဆုိရင္ သံဓါတ္မ်ားတဲ့ေျမၾကီး( Iron Ore ) ေတြရွိတဲ့ေနရာေပါ့ဗ်ာ…အခုေျပာတဲ့ မုံရြာတဖက္ကမ္း ဆားလင္းၾကီးျမဳိ.နယ္ထဲက အဲဒီ ေၾကးစင္ေတာင္ ၊စပယ္ေတာင္၊ လက္ပန္းေတာင္းေတာင္ေတြ ရွိတဲ့ ေနရာတ၀ုိက္ကေျမၾကီးေတြကေတာ့ ေၾကးနီ ပါ၀င္မွဳႏွဳန္းျမင့္မားတဲ့ ေၾကးနီသတၱဳသုိက္ ( Copper Ore )ေနရာေတြေပါ့…..

 ေၾကးနီသတုပါေသာေျမသားေတာင္ေၾကာကုိထုိကဲ႔သုိ႔ျဖိဳခ်ရသည္

အရင္တုန္းကထုိကဲ႔သုိ႔ေျမၾကီးမ်ားကုိအိပ္နဲ႔ထည္႔ျပီးနုိင္ငံျခားကုိေရာင္းခဲ႔ရသည္။

 

စစ္ကုိင္းတုိင္းမုံရြာျမိဳ႕ ႔SXEW နည္းပညာဆာဖ်ဴရစ္အက္စစ္ကန္ၾကီးမ်ား

ီတကယ္ေတာ့ အဲဒီသတၱဳမုိင္းဟာ ဟုိးအရင္အႏွစ္သုံးေလးဆယ္..မဆလ လက္ထက္ကတည္းက ရွိခဲ့တာပါ…အဲဒီတုန္းကေတာ့ အစုိးရပုိင္ေပါ့ဗ်ာ….ဒါေပမယ့္ အဲဒီတုန္းက ေၾကးနီသတၱဳအေနနဲ.မထုတ္နုိင္ေသးဘူး…..ခုနကေျပာတဲ့ ေၾကးနီပါ၀င္မွဳမ်ားတဲ့ ေျမၾကီးကုိ ထုတ္ယူ ခြဲေခ်..ေက်ာက္တုံးေတြ ေျမၾကီးတုံးေတြ ရလာ…အဲဒါကုိမွ Ball Mail လုိ.ေခၚတဲ့ ၾကိတ္ေခ်စက္ၾကီးေတြထဲထည့္၊ေရနဲ.ေရာေဖ်ာ္ျပီးေျမၾကီးအႏွစ္ျဖစ္ေအာင္လုပ္…အဆင့္ဆင့္အနည္ထုိင္သန္.စင္…ျပီးေတာ့မွ သတၱဳပါ၀င္မွဳ ၈၀%ေလာက္ရွိတဲ့ေျမၾကီး ( Concentrate Ore လုိ.ေခၚသဗ် )…အဲဒါကုိ မွ သေဘာၤၾကီးေတြနဲ.တင္ျပီး နုိင္ငံျခားကုိပုိ.ေရာင္းတာပါ…။သတၱဳပါ၀င္မွဳႏွဳန္း ၈၀% ထက္နည္းတဲ့ေျမၾကီးဆုိရင္ Concentrate Ore လုိ.မသတ္မွတ္ပါဘူး…ေရာင္းလုိ.လဲ မရပါဘူး..။အဲဒီတုန္းက သန္.စင္ျပီးေၾကးျပားအေနနဲ. မေရာင္းနုိင္ခဲ့ပါဘူး….။

သန္႔စင္ျပီးေသာေၾကးနီၾကိဳး။

၁၉၉၀ ေနာက္ပုိင္း စီးပြားေရးတံခါးတစ္ခ်ဳိ. ဖြင့္လုိက္တဲ့အခ်ိန္ မွာ ကေနဒါ နုိင္ငံက အုိင္ဗင္ဟုိး ဆုိတဲ့ကုမၸဏီက အစုိးရနဲ့ဖက္စပ္ လုပ္ျပီး ေၾကးနီသတၱဳျပား ေတြထုတ္နုိင္တဲ့ SXEW လုိ.ေခၚတဲ့ နည္းစဥ္ နဲ.လာေရာက္ထုတ္လုပ္ခဲ့ပါတယ္….ဒါေပမယ့္ အုိင္ဗင္ဟုိးအေနနဲ. စီးပြားျဖစ္ Commercial Plant အေနနဲ. ထုတ္တာမဟုတ္ပဲ…ေရွ.ေျပးစမ္းသပ္ထုတ္လုပ္မွဳ ( Pilot Plant ) အေနနဲ.ပဲ လုပ္ခဲ့တာပါ…သူတုိ.က အဲဒီေရွ.ေျပး ထုတ္လုပ္မွဳက ရတဲ့ Result ေတြ Data ေတြကုိျပျပီး တစ္ျခား စီးပြားျဖစ္ထုတ္လုပ္မယ့္ ကုမၸဏီၾကီးကုိ ျပန္ေရာင္းဖုိ. လုပ္တာပါ…က်ေနာ္တုိ. ေလ့လာေရးေရာက္တဲ့အခ်ိန္မွာ အုိင္ဗင္ဟုိးရဲ. Pilot Plant စေနျပီျဖစ္လုိ. ..အစုိးရ ပုိင္းရဲ.ထုတ္လုပ္မွဳနည္းစဥ္ ေရာ…အုိင္ဗင္ဟုိးရဲ. SXEW နည္းစဥ္ကုိေရာ ေလ့လာခြင့္ရခဲ့ပါတယ္…..

အစုိးရစက္ရုံရဲ.ထုတ္လုပ္ပုံကေတာ့ အေပၚမွာ အၾကမ္းေျပာျပျပီးျပီ မုိ.လုိ. အုိင္ဗင္ဟုိးရဲ. SXEW နည္းကုိပဲ ေျပာျပပါ့မယ္….SXEW ဆုိတာ.. Solvent Extraction Electro Wining process ကုိ အတုိေကာက္ေခၚတာပါ…ခုနကေျပာတဲ့ Concentrate ေျမၾကီးကုိ Solvent သုံးျပီး ထုတ္ႏွဳတ္ယူမယ္ ( Extraction )၊ ျပီးမွ Electro Winning ( Cathode-Anode )နည္းနဲ. ေၾကးျပားေတြရေအာင္လုပ္တဲ့စနစ္ပါ….အဲဒီနည္းရဲ.အစမွာ Solvent ကုိမသုံးခင္ Concentrate ေျမၾကီးကုိ အက္စစ္နဲ.ေဖ်ာ္ရပါတယ္….အက္စစ္နဲ.ေဖ်ာ္ထားတဲ့ အႏွစ္ကုိမွ Solvent နဲ.ဓါတ္ျပဳေစျပီး impurities ေတြ ဖယ္ထုတ္တာပါ….ထားေတာ့ …အက္စစ္ နဲ.ေဖ်ာ္တဲ့ပုံစံကုိ အဓိကေျပာခ်င္ပါတယ္…အရင္ဆုံး အက္စစ္မစားနုိင္တဲ့ Ground Sheet ၾကီးေတြကုိျဖန္.ခင္းရပါတယ္..ျပီးမွ Concentrate ေျမၾကီးေတြကုိ အဲဒီ Ground Sheet ၾကီးေတြေပၚမွာ ပုံရပါတယ္..အဲဒီ Ground Sheet ၾကီးေတြ ရဲ.ေဘးပတ္လည္မွာ ေဘာင္ေတြရွိျပီး အနိမ့္တစ္ဖက္ေထာင့္ကုိ အႏွစ္ေတြစီးဆင္းနုိင္ဖုိ.လုပ္ထားပါတယ္….Ground Sheet ၾကီးေတြေပၚမွာပုံထားတဲ့ Concentrate ေျမၾကီးပုံေတြေပၚမွာ Spinkler ေတြတပ္ျပီး ျမက္ခင္းေရျဖန္းသလုိမ်ဳိး ဆာလဖ်ဴရစ္အက္စစ္ျဖန္းေပးပါတယ္…အက္စစ္နဲ.ေျမၾကီး ေရာျပီး အႏွစ္ေတြျဖစ္မွ စုစည္းျပီး Solvent နဲ.ဓါတ္ျပဳဖုိ.ပုိ.ရပါတယ္….ဆုိလုိတာကအက္စစ္ဒဏ္ခံ Ground Sheet ေတြခံထားလုိ. အက္စစ္ကေျမၾကီးထဲကုိ စိမ့္၀င္သြားျခင္းမရွိပါဘူးလုိ.ေျပာခ်င္တာပါ……ျပီးေတာ့ အဲဒီအက္စစ္ကုိ ထပ္ခါထပ္ခါ Recycle ျပန္လုပ္တာပါ…….ကဲ..ဒါက အက္စစ္အပုိင္း…

.ေဒသခံေတြရဲ.အပုိင္းဆက္ၾကည့္ရေအာင္ဗ်ာ….

မုံရြာျမိဳ႕မွေတာင္ၾကီးတလုံးကုိေၾကးနီထုတ္လုပ္ရန္အတြက္ထုိကဲ႔သုိ႔ျဖိဳဖ်က္ျခင္းခံေနရျပီ

လက္ပံေတာင္ေက်းရြာအနီးကအက္စစ္ကန္ၾကီးမ်ားယခုကဲ႔သုိ႔က်န္ရစ္ခဲ႔သည္။

အေရွ.မွာေျပာခဲ့သလုိပါပဲ..အဲဒီေဒသတ၀ုိက္က ေျမၾကီးေတြဟာ တျခားေဒသက ေျမၾကီးေတြထက္ ေၾကးနီ ပါ၀င္မွုနွဳန္းမ်ားပါတယ္……ဒါေၾကာင့္လဲ အဲဒီမွာ ေၾကးနီသြားထုတ္တာေပါ့…မဟုတ္ရင္ ဘယ္ေနရာထုတ္ထုတ္ရေနမွာေပါ့…ရွင္းပါတယ္….ဘယ္ေလာက္ ေၾကးနီပါ၀င္မွဳမ်ားသလဲဆုိရင္…မုိးရြာျပီးသြားတဲ့အခါ..ေျမၾကီး က်င္းခ်ိဳင့္ေလးေတြထဲမွာ က်ေနတဲ့ေရေလးေတြဟာ အစိမ္းေရာင္သန္းေနပါတယ္…က်ေနာ္တုိ.ေတြ.စက တအံ့တၾသ ၾကည့္ခဲ့ရတာပါ…ေၾကးရုပ္ထုေတြ ေၾကးညွိတက္ရင္လဲ အစိမ္းေရာင္ျဖစ္ပါတယ္…ဒါက Copper Oxide ျဖစ္လုိ.ပါ….ခုနက က်ေနာ္ေျပာျပီးပါျပီ….ေၾကးနီပါ၀င္မွဳ ၈၀% အထက္ရွိမွ ေရာင္းလုိ.ရပါတယ္..

မသန္႔ရွင္းတဲ႔အက္စစ္ေရေတြပါ၀င္မွဳမ်ားေနတာကုိလည္းျပည္သူေတြယခုကဲ႔သုိ႔

ေသာက္ေရသုံးေရအသုံးျပဳေနရျပီျဖစ္သည္

အဲဒီေတာ့..အစုိးရစက္ရုံက ေၾကးနီပါ၀င္မွဳ ၈၀% ျဖစ္ေအာင္သန္.စင္တဲ့ေနရာ မွာ ၈၀% ထက္နည္းတဲ့ ေျမၾကီးေတြကုိ စက္ရုံေဘးကြက္လပ္မွာ စြန္.ပစ္ပါတယ္…ဒီေနရာမွာ သတိထားရမွာက အစုိးရစက္ရုံနည္းမွာ အက္စစ္မသုံးပါဘူး..ေရနဲ.ပဲေဖ်ာ္တာပါ…ဒါေၾကာင့္ ဒီအတုိင္းေျမၾကီးေပၚစြန္.ပစ္တာဘာမွ မျဖစ္ပါဘူး…အဲဒီစြန္.ပစ္ေျမၾကီးေတြမွာလဲ တကယ္ေတာ့ ေၾကးနီဓါတ္ေတြပါ၀င္ေနပါတယ္…၈၀% မျပည့္လုိ.သာ စြန္.ပစ္ခံရတာပါ…အဲဒီေတာ့ မုိးရြာျပီး ေနျပန္ပြင့္လာရင္…အဲဒီစြန္.ပစ္ေျမၾကီး ကြင္းတစ္ကြင္းလုံး ဆားပြင့္ပါတယ္……လြယ္လြယ္ေျပာရရင္မုိးေရနဲ.ဓါတ္ျပဳတာေပါ့ေလ..အရင္တုန္းကေတာ့ အဲဒီစြန္.ပစ္ေျမၾကီးေတြ ဆားပြင့္ရင္ အနီးအနားရြာေတြက လာျပီး ျခစ္ယူ…ဆာလာအိပ္ေတြနဲ.သယ္… ဒုတၳာခ်က္ေရာင္းၾကသတဲ့….အဲဒီနားက ရြာေတြဟာ ဒုတၳာေရာင္းရုံနဲ. ေရႊတြဲလဲ ေငြတြဲလဲ ေနနုိင္ခဲ့ပါတယ္….

ေနာက္ေတာ့ စက္ရုံထဲက အင္ဂ်င္နီယာတစ္ေယာက္ က အဲဒီ စြန္.ပစ္ေျမၾကီးေတြကုိ ေရနဲ.ေဖ်ာ္..စဥ္.အုိးၾကီးေတြထဲကုိထည့္….ျပီးရင္အဲဒီစဥ္.အုိးထဲက ေျမၾကီးအႏွစ္ေတြထဲ နုိ.ဆီခြက္အေဟာင္းေတြထည္.ထား…သုံးေလးရက္ေနရင္ေမႊၾကည့္ ဘာနုိ.ဆီခြက္မွမရွိေတာ့ဘူး…. Sedimentation နည္းလုိ.ေခၚပါတယ္..ရလာတဲ့အႏွစ္ကုိ ေလာက္စလုံးလုံးသလုိလုံးျပီးအေျခာက္ခံ..ျပီးရင္ ရြာေတြထဲပုိ. ဖုိထုိးလုိက္ရင္…ေၾကးအရုိင္းတုံးေတြ ရပါတယ္…

အဲဒါေတြကုိလဲ တရုတ္ျပည္ ကျပန္၀ယ္ပါတယ္….ရုပ္ထု…ဇြန္းခြက္ နဲ. တူရိယာေတြ လုပ္တဲ့ေနရာမွာ သုံးလုိ.ရပါတယ္…စက္မွုသုံးဖုိ.ေတာ့ အဆင့္မမွီပါဘူး…..အဲဒီလုိလုပ္လုိ.ရမွန္းလဲသိေရာ …အနီးအနားရြာေတြက လာျပီး စြန္.ပစ္ကြင္းထဲမွာ ဆားျခစ္ၾကတာ အလုအယက္ေပါ့..ေနာက္ေတာ့ ျပသနာေတြ ျဖစ္လာတာနဲ. စက္ရုံအုပ္ခ်ဳပ္သူေတြကစြန္.ပစ္ကြင္းကုိျခံခတ္ စက္ရုံ၀န္ထမ္း မိသားစု၀င္ေတြကုိပဲ ဆားျခစ္ခြင့္ေပးပါေတာ့တယ္…က်ေနာ္တုိ.ေရာက္တဲ့အခ်ိန္တုံးက ၀န္ထမ္းေတြရဲ.အိမ္ေရွ.တုိင္းမွာ စဥ္.အုိးသုံးေလးအုိးေတာ့ အနည္းဆုံးရွိပါတယ္…မိသားစုမ်ားရင္မ်ားသလုိ ၀င္ေငြရၾကပါတယ္…Sedimentation မလုပ္နုိင္ရင္ေတာင္ ဆားျခစ္ျပီးျပန္ေရာင္း ရင္ရြာေတြက ၀ယ္ပါတယ္…အဲဒီလုိ ဆားျခစ္ခြင့္ကန္.သတ္လုိက္ေတာ့ အနီးအနားရြာက လူေတြဟာ စက္ရုံေတြမွာ ေန.စားပဲရရ ၀င္လုပ္ၾကပါတယ္….

က်ေနာ္တုိ.ေရာက္တဲ့အခ်ိန္မွာ ရြာသူေလးေတြဟာ ေန.စားနဲ.ျမက္လာရွင္းပါတယ္…အဲဒီေလာက္ဆင္းရဲသလား လုိ.ထင္ျပီးေမးျမန္းၾကည့္မွ အျဖစ္မွန္သိရတာပါ…

အခုေလာက္ဆုိရင္ အေျခအေနေတြကုိနားလည္ေလာက္ျပီလုိ.ထင္ပါတယ္….

က်ေနာ္ အဓိကေျပာခ်င္တာက အဲဒီေဒသမွာ ရွိတဲ့ ေျမၾကီးရဲ.နဂုိမူလ အေနအထားပါ…တျခားေဒသကေျမၾကီးေတြနဲ.မတူပါဘူး….. သူ.ေျမအခံမွာကုိက သတၱဳဓါတ္က ရွိေနျပီးသားပါ…ေနာက္တစ္ခုက..ဟုိးႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာကတည္းက ရွိလာခဲ့တဲ့ စက္ရုံကုိ ဘာလုိ. အခုမွ မလုိလားေတာ့တာလဲ…စဥ္းစားရမွာပါ….

အခုလက္ရွိအေျခအေနကလဲ က်ေနာ္ ေရာက္ခဲ့တုန္းကနဲ. တူခ်င္မွတူေတာ့မွာပါ.. အေျပာင္းအလဲေတြ အမ်ားၾကီးျဖစ္နုိင္ပါတယ္…ဒါေပမယ့္..တကယ့္လက္ေတြ.နဲ. နီးစပ္ေအာင္စဥ္းစားနုိင္ဖုိ. အေျခခံအေၾကာင္းတရားေတြ စုံနုိင္သမွ်စုံေအာင္သိထားဖုိ. ထည့္တြက္ဖုိ. လုိပါတယ္….

ဒါမွလဲ ျပသနာရဲ.အေျဖမွန္ကုိရွာနုိင္မွာမဟုတ္ပါလားဗ်ာ……ဒါေၾကာင့္သိထားသေလာက္ တင္ျပလုိက္တာပါ… အစမွာေျပာခဲ့သလုိ…ဆင္ျခင္ေတြးဆနုိင္ဖုိ.ပါပဲ….

ေဘးကင္း၊ေပ်ာ္ရႊင္၊ေအာင္ျမင္ၾကပါေစ..